زنجیره ارزش پورتر چیست و چه کارایی دارد؟

یکی از برنامه ریزی های مفیدی که هر مدیری برای شناخت بهتر مزایای کسب و کار خود باید انجام دهد، تحلیل زنجیره ارزش است. این زنجیره ارزش توسط یک اقتصاددان امریکایی به نام مایکل پورتر تدوین شده است. مدل زنجیره ارزش پورتر یکی از قدیمی ترین ابزار ها برای تحلیل کسب و کار و در نهایت سیستم سازی همه حوزه های کسب و کار  است.

به وسیله تحلیل زنجیره ارزش پورتر، کسب و کار ها می‌توانند چگونگی افزودن ارزش به محصول یا خدمات خود را درک کرده و مزیت رقابتی ایجاد کنند. سپس به وسیله تحلیلی که از این طریق به دست می‌آید، آن کسب و کار می‌تواند روی قیمت گذاری و فروش محصولات به شیوه ای صحیح برنامه‌ریزی کند که در این مقاله از مجله اقیانوس آبی بیشتر با آن آشنا خواهیم شد.

زنجیره ارزش چیست؟

زنجیره ارزش پورتر در واقع یکی از موثرترین مفاهیم بازار در دنیای امروز است و به سیستم هایی گفته می شود که برای کسب درامد مورد استفاده یک کسب و کار قرار خواهند گرفت. یک زنجیره ارزش خود از مجموعه های کوچک تری تشکیل شده که برای توسعه محصول یا خدمات استفاده می شود.

این زنجیره در واقع از ابتدای فرایند تولید تا عرضه محصول را در بر می گیرد. برای دریافت مقاله زنجیره ارزش چیست pdf ایمیل خود را در باکس آبی وارد کنید.

اولین بار یک استاد دانشگاه به نام مایکل پورتر Michael Porter در کتاب خود به نام مزیت رقابتی، زنجیره ارزش پورتر را معرفی کرد. همانطور که از اسم کتاب نیز مشخص است، موضوع آن استفاده از آنالیز زنجیره ارزش برای رسیدن به یک مزیت نسبت به رقبا است.

مزیت‌های رقابتی در زنجیره ارزش پورتر

در زنجیره ارزش پورتر، مزیت رقابتی کسب و کار در بازار رقابتی، می‌تواند در هزینه یا تمایز محصول نمایان می‌شود. در ادامه با گروه اقیانوس آبی همراه باشید تا مزیت‌های رقابتی در زنجیره ارزش پورتر آشنا شوید:

۱. مزیت هزینه

در این استراتژی هدف این است که کسب و کار شما به کمترین هزینه در بازار هدفتان تبدیل شود. کسب و کار هایی که توانسته اند در این استراتژی موفق شوند امروز، بهره وری بالایی داشته و همچنین با مدیریت هزینه توانسته اند، هزینه هایشان را کاهش دهند. مجموع این زنجیره ها باعث می شود قیمت محصولشان نیز کاهش یابد.

۲. مزیت تمایز محصول

در این استراتژی از زنجیره ارزش پورتر، کسب و کار شما محصولی را تولید می کند که در بازار هدف محصول مشابهی نداشته و در واقع بی رقیب است. کسب و کارها باید برای رسیدن به این یکتا بودن و تمایز، تمرکز، منابع و زمان خود را بر روی تحقیق و توسعه قرار دهند.

داشتن این تمایز در بازار این امکان را به کسب و کارها می دهد که بتوانند قیمت بالایی را برای محصول خود تعیین کنند.

بیشتر بخوانید: سیستم مدیریت فرآیند کسب و کار bpms

عناصر در زنجیره ارزش پورتر

پورتر در زنجیره ارزش خود برای کسب و کارها زنجیره‌هایی از فعالیت های مشترک تعریف کرد و آن ها را به فعالیت‌های اولیه، پشتیبانی و ثانویه تقسیم کرد. مدل زنجیره ارزش پورتر به شرح زیر است:

– فعالیت های اصلی

• تدارکات داخلی
• عملیات تولیدی
• تدارکات خارجی
• بازاریابی و فروش
• خدمات پس از فروش

– فعالیت های پشتیبانی و ثانویه

• ساختار سازمانی
• مدیریت منابع انسانی
• توسعه تکنولوژی
• تدارکات

همانطور که در مدل بالا مشخص شده است، این زنجیره از ۹ مرحله تشکیل شده که می‌توان فرایندها را در هر کدام از این ۹ مرحله تغییر دارد تا بتوان ارزش افزوده بیشتری را به محصول اضافه کرد.

در مدل بالا پنج مورد اول جزو فعالیت های اساسی و اولیه در هر کسب و کاری هستند که پایداری را برای کسب و کار فراهم می کنند و چهار مورد بعدی از فعالیت های ثانویه و یا پشتیبانی هستند.

انجام هر دو نوع فعالیت در کسب و کار برای ایجاد یک مزیت رقابتی نسبت به دیگر رقبا امری ضروری است.

– فعالیت های اولیه در زنجیره ارزش

فعالیت‌های اولیه یا اساسی به صورت مستقیم به فعالیت هایی مانند تولید، فروش، نگهداری و… مربوط است و شامل موارد زیر نیز می‌شود:

1. تدارکات داخلی: این فعالیت ها موجب این می شود که منابع و مواد اولیه وارد انبار و سازمان شود.
2. عملیات تولیدی: این موضوع نیز به فعالیت هایی اشاره دارد که در سازمان انجام می گیرد تا مواد اولیه، نیروی انسانی و دیگر عوامل تولید به کمک یکدیگر کالا یا خدمات را تولید کنند.
3. تدارکات خارجی: این قسمت مجموع فعالیت هایی است که در داخل کسب و کار و سازمان برای رساندن محصول به مخاطب و مشتری انجام می گردد.
4. بازاریابی و فروش: فعالیت هایی که برای فروش محصول یا شناساندن آن به مشتری انجام می‌شود بازاریابی و فروش گفته می‌شود.
5. خدمات پس از فروش: این قسمت نیز به آن دسته از فعالیت هایی گفته می شود که کسب و کار پس از فروش محصول برای مشتری انجام می‌دهد تا مشتری از خریدی که کرده است راضی باشد.

– فعالیت های پشتیبانی یا ثانویه در مدیریت زنجیره ارزش

این فعالیت‌ها را می‌توان این طور بیان کرد از فعالیت های اصلی کسب و کار پشتیبانی می‌کند و باعث می‌شود تا فعالیت‌های اصلی در کسب و کار بهتر و سریع تر انجام شوند. فعالیت های پشتیبانی شامل مواردی است که در ادامه بیشتر با آن ها آشنا خواهیم شد.

1. ساختار سازمانی: این قسمت در واقع نقش یک پشتیبان را برای کسب و کار ایفا می‌کند. ساختار سازمانی در واقع به تقسیم کارها و هماهنگی های بعدی در کسب و کار اشاره دارد
2. مدیریت منابع انسانی: مدیریت منابع انسانی به مجموع فعالیت‌هایی گفته می‌شود که در کسب و کار انجام می‌گردد تا نیروی انسانی را برای انجام فعالیت‌های اصلی با بالاترین بهره وری آماده کرد.
3. توسعه تکنولوژی: وظیفه ایجاد، جمع آوری، پخش و پشتیبانی از تکنولوژی‌های داخل سازمان را بخش توسعه انرژی بر عهده دارد.
4. تدارکات: فعالیت هایی که یک کسب و کار برای جمع آوری و تهیه منابع مورد نیاز انجام می‌دهد تدارکات گویند.

نمونه زنجیره ارزش یک شرکت

همانطور که گفته شد تحلیل زنجیره ارزش به کسب و کار ها این اجازه را می‌دهد که با بازبینی و بررسی فعالیت‌های خود یک مزیت رقابتی را پیدا کنند. پس از شناخت این زنجیره نوبت به آن می رسد که به وسیله‌ی یک مثال آن را بهتر درک کنید. در این قسمت رستوران های زنجیره ای مک دونالد را مورد بررسی قرار خواهیم داد.

ماموریت این رستوران زنجیره ای تهیه ی غذای ارزان قیمت و سریع برای مشتریان خود می باشد. تحلیل فعالیت ها به این رستوران کمک می کند تا بتواند اقدامات و فعالیت هایی را شناسایی کند که به محصولات این رستوران ارزشی را می افزاید.

* تحلیل مدیریت زنجیره ارزش و فعالیت های اصلی آن

در ادامه به تحلیل نمونه زنجیره ارزش یک شرکت (در اینجا رستوران) که مربوط به استراتژی رهبری هزینه است خواهیم پرداخت.

– تدارکات داخلی

این رستوران ها برای خود تامین کنندگانی ارزان قیمت و از پیش تعیین شده‌ای را برای مواد خام مانند سبزیجات، گوشت، قهوه و نوشیدنی‌ها دارد.

– عملیات

رستوران‌های مک دونالد به شیوه حق نمایندکی فعالیت می کنند و هر مالک شعبه فردی است صاحب امتیاز. به همین شیوه مک دونالد بیش از ۳۷۰۰۰ شعبه در سراسر جهان می‌باشد.

– تدارکات خارجی

برعکس رستوران‌های رسمی در این رستوران از صندلی‌های فستفودی دارد و بیشتر تمرکز آن بر روی سرویس پیشخان، سلف سرویس و بیرون بر می‌باشد.

– بازاریابی و فروش

استراتژی بازاریابی این رستوران بر روی رسانه ها مانند شبکه های اجتماعی و رسانه های چاپی مانند بیلبورد ها و… تمرکز دارد.

– خدمات

برعکس رستوران های رسمی در این رستوران از صندلی‌های فست فودی دارد و بیشتر تمرکز آن بر روی سرویس پیشخان، سلف سرویس و بیرون بر می باشد.